Trafik kazaları, ne yazık ki hayatın beklenmedik ancak sık karşılaşılan gerçeklerinden biridir. Bir kaza anının şokunu yaşarken, sürücüler ve mağdurlar genellikle karmaşık bir hukuki ve idari sürecin içine girerler. Kaza sonrası yaşanan kayıpların telafisi için “tazminat” kavramı devreye girer. Ancak bu haklar, genellikle iki ana kategoriye ayrılır: Aracınızda meydana gelen maddi kayıplar ve çok daha önemli olan bedeni zararlarınız.
Bir avukat olarak, müvekkillerimizin bu iki farklı zarar türü için haklarını tam olarak anlamalarını ve bu hakları en doğru şekilde aramalarını sağlamak öncelikli hedefimizdir. Bu yazıda, trafik kazası sonrası tazminat sürecini bu iki temel eksende inceleyeceğiz.
ARACA İLİŞKİN MADDİ ZARARLARIN TAZMİNİ
- Araç Hasar Bedeli (Onarım Giderleri) : Kaza sonucunda aracınızda meydana gelen hasarın onarımı için gereken tüm masraflar (işçilik, yedek parça vb.) bu kapsama girer. Kusurlu tarafın Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası (Trafik Sigortası) veya kendi Kasko sigortanız, bu hasarları poliçe limitleri ve şartları dahilinde karşılar.Zararın poliçe teminat limitlerini aşan kısımlar açısından aracın sürücünün ve araç sahibinin sorumluluğu devam eder.
- Değer Kaybı Tazminatı : Bu, araç sahiplerinin en çok göz ardı ettiği ancak en önemli haklarından biridir. Aracınız ne kadar iyi onarılırsa onarılsın, bir “kaza geçmişi” (TRAMER kaydı) oluştuğu için ikinci el piyasa değerinde bir düşüş yaşanacaktır. İşte bu düşüşe “değer kaybı” denir. Aracınızın kazadan önceki piyasa değeri ile kaza sonrası onarılmış halinin piyasa değeri arasındaki fark, değer kaybı tazminatı olarak kusurlu tarafın trafik sigortasından talep edilebilir.Bu hesaplama, aracın modeli, yılı, kilometresi ve hasarın niteliği gibi birçok kritere göre uzman bilirkişilerce yapılır.
- İkame Araç Bedeli: Aracınızın onarımda kaldığı makul süre boyunca, araçsız kalmanız nedeniyle yaptığınız ulaşım masrafları veya kiraladığınız “ikame araç” bedeli de maddi zarar kapsamında talep edilebilir. Tazminatı hesaplaması da aracın normal şartlardaki onarım süresi ile modelinin denk geldiği günlük kira bedelinin çarpılması üzerinden yapılır.
BEDENİ ZARARLARA İLİŞKİN TAZMİNATLAR (YARALANMA VE VEFAT)
Trafik kazalarının en ağır sonuçları bedeni zararlardır. Hukuk sistemimiz, bu zararları bir nebze olsun telafi edebilmek için çeşitli tazminat kalemleri öngörmüştür. Bu talepler, doğrudan kusurlu tarafın Zorunlu Trafik Sigortası’na, sürücüye veya araç sahibine yöneltilir.
Yaralanma Halinde Talep Edilebilecek Tazminatlar
1. Tedavi Giderleri : Kazadan kaynaklanan yaralanma nedeniyle yaptığınız ve gelecekte yapmanız muhtemel olan tüm sağlık harcamaları bu kapsama girer;
- Ameliyat masrafları, hastane yatış ücretleri
- İlaç, protez, ortez veya diğer tıbbi cihaz bedelleri
- Fizik tedavi ve rehabilitasyon giderleri
- Gelecekte yapılması zorunlu estetik veya düzeltici ameliyat masrafları
2. Geçici İş Kaybı (Çalışılamayan Süre) Tazminatı
Kaza nedeniyle aldığınız rapor süresi boyunca veya fiilen çalışamadığınız süre zarfında yoksun kaldığınız maaş, ücret veya kazanç kaybıdır. Kişinin kaza olmasaydı bu süre içinde elde edeceği gelir, tazminat olarak talep edilir.
Ne kadar süre ile iş kaybının yaşandığı sağlık raporları dikkate alınarak yapılır.
3. Sürekli İş Kaybı Tazminatı
Bu, bedeni zarar davalarındaki en önemli tazminat kalemidir. Kaza nedeniyle vücudunuzda kalıcı bir fonksiyon kaybı (örneğin; bir uzvun kaybı, hareket kısıtlılığı, görme/duyma kaybı) oluşmuşsa, bu durum “kalıcı sakatlık” (maluliyet) olarak adlandırılır;
- Yetkili hastanelerden alınan ve maluliyet oranınızı (%) belirten bir sağlık kurulu raporu gereklidir.
- Bu oran, yaşınız ve gelir durumunuzla birlikte uzman aktüerya bilirkişileri tarafından hesaplanır.
- Hesaplama, kişinin bu sakatlık nedeniyle ömrünün sonuna kadar yaşayacağı iş gücü kaybını ve kazanç azalmasını tazmin etmeyi amaçlar.
4. Manevi Tazminat
Kaza nedeniyle yaşanan fiziksel acı, elem, keder, üzüntü ve psikolojik sarsıntının karşılığı olarak talep edilir. Manevi tazminat, kişinin bozulan ruhsal bütünlüğünü bir nebze olsun hafifletmeyi amaçlar. (Not: Manevi tazminat, trafik sigortasının kapsamında değildir; doğrudan kusurlu sürücüden veya araç sahibinden talep edilir.)
Vefat Halinde Talep Edilebilecek Tazminatlar
Kazanın vefatla sonuçlanması durumunda, ölen kişinin yakınları tazminat hakkına sahip olur:
1.Destekten Yoksun Tazminatı
Vefat eden kişinin, hayattayken maddi olarak destek olduğu (bakımını üstlendiği) kişiler (eşi, çocukları, belirli şartlarda anne-babası veya diğer yakınları), bu destekten mahrum kaldıkları için tazminat talep edebilir. Bu, vefat eden kişinin yaşam süresi ve gelir durumu varsayılarak gelecekte sağlayacağı desteğin bugünkü peşin değerinin hesaplanmasıdır.
2. Cenaze ve Defin Giderleri : Vefat nedeniyle yapılan tüm cenaze, defin ve mezar yeri masrafları.
3. Manevi Tazminat: Vefat edenin birinci derece yakınları (anne, baba, eş, çocuklar), yaşadıkları derin acı, elem ve keder nedeniyle kusurlu taraflardan manevi tazminat talep etme hakkına sahiptir.
SONUÇ : HAKLARINIZI BİLMENİZ NEDEN ÖNEMLİ?
Görüldüğü üzere, bir trafik kazası sonrası ortaya çıkan tazminat süreci, birçok teknik detayı (değer kaybı hesabı, maluliyet oranı tespiti, aktüerya hesabı) içinde barındırır. Sigorta şirketleri ile yürütülen müzakereler veya açılacak davalar, bu teknik bilgilere hâkim olmayı gerektirir.
Özellikle bedeni zararlara ilişkin tazminat hesaplamaları son derece karmaşıktır ve mağdurların, hak ettikleri gerçek tazminat miktarının çok altında tekliflerle karşılaşması olasıdır.
Bu zorlu süreçte, hak kaybına uğramamak, zamanaşımı sürelerini kaçırmamak ve tüm hukuki süreci doğru yönetmek için bir avukattan profesyonel destek almanız hayati önem taşımaktadır.
Yasal Uyarı: Bu makale genel bilgilendirme amaçlı olup, hukuki danışmanlık niteliği taşımaz. Her kaza kendi özel koşullarında değerlendirilmelidir. Haklarınızın tam tespiti ve hukuki süreç için mutlaka bir avukata danışınız.